Język Programowania Rust

Funkcje

Funkcje są wszechobecne w kodzie Rusta. Widzieliśmy już jedną z najważniejszych funkcji w całym języku: funkcję main, która jest punktem wejściowym wielu programów. Widzieliśmy już też słowo kluczowe fn, za pomocą którego można deklarować nowe funkcje.

W kodzie Rusta konwencjonalnym stylem zapisu nazw funkcji i zmiennych jest użycie tzw. snake case. W tym stylu wszystkie człony pisane są małymi literami, a poszczególne wyrazy oddzielone są podkreślnikami. Poniżej program zawierający przykładową definicję funkcji:

Plik: src/main.rs

fn main() {
    println!("Witaj, świecie!");

    another_function();
}

fn another_function() {
    println!("Kolejna funkcja.");
}

Definicje funkcji w Ruście składają się ze słowa kluczowego fn, nazwy funkcji i pary nawiasów okrągłych. Nawiasy klamrowe informują kompilator, gdzie zaczyna i kończy się ciało funkcji.

Zdefiniowane przez nas funkcje możemy wywołać, pisząc ich nazwę wraz z parą nawiasów. Ponieważ funkcja another_function jest już zdefiniowana programie, możemy ją wywołać z wnętrza funkcji main. Proszę zauważyć, że definicja funkcji another_function znajduje się w kodzie źródłowym po ciele funkcji main; moglibyśmy równie dobrze umieścić ją przed funkcją main. Rusta nie obchodzi, gdzie umieszczasz definicje swoich funkcji, a jedynie to żeby te definicje były w zasięgu widzianym przez wywołującego.

Stwórzmy nowy projekt o nazwie functions, dzięki któremu zapoznamy się z głębiej z funkcjami w Ruście. Umieść powyższy przykład z another_function w pliku src/main.rs i uruchom program. Powinieneś zobaczyć taki wynik:

$ cargo run
   Compiling functions v0.1.0 (file:///projects/functions)
    Finished dev [unoptimized + debuginfo] target(s) in 0.28s
     Running `target/debug/functions`
Witaj, świecie!
Kolejna funkcja.

Linie kodu wykonywane są w kolejności, w jakiej pojawiają się w funkcji main. Najpierw pokaże się tekst „Witaj, świecie!”, a następnie wywołana jest funkcja another_function i ukazuje się wiadomość z jej wnętrza.

Parametry funkcji

Funkcje mogą również przyjmować parametry, które są specjalnymi zmiennymi, będącymi częścią sygnatury funkcji. Jeśli funkcja, którą wywołujesz, posiada parametry, możesz jej podać konkretne wartości tych parametrów. Technicznie rzecz biorąc, konkretne wartości przekazywane do funkcji nazywają się argumentami, jednak w swobodnych rozmowach ludzie mają w zwyczaju używać słów parametry i argumenty zamiennie, zarówno dla zmiennych w definicji funkcji, jak i konkretnych wartości przekazywanych podczas wywołania funkcji.

Poniższa zaktualizowana wersja funkcji another_function prezentuje, jak wyglądają parametry w Ruście:

Plik: src/main.rs

fn main() {
    another_function(5);
}

fn another_function(x: i32) {
    println!("Wartość x wynosi: {x}");
}

Spróbuj uruchomić ten program; powinieneś otrzymać następujący wynik:

$ cargo run
   Compiling functions v0.1.0 (file:///projects/functions)
    Finished dev [unoptimized + debuginfo] target(s) in 1.21s
     Running `target/debug/functions`
Wartość x wynosi: 5

Deklaracja funkcji another_function ma jeden parametr o nazwie x. Typ x jest określony jako i32. Kiedy wartość 5 jest przekazana do another_function, makro println! umieszcza 5 w miejscu, gdzie string formatujący zawiera x w nawiasach klamrowych.

W sygnaturze funkcji trzeba podać typ każdego z parametrów. To celowa decyzja projektantów Rusta: wymaganie adnotacji typów w definicjach funkcji powoduje, że nie trzeba już podawać ich niemal nigdzie więcej, a Rust i tak wie, co mamy na myśli. Kompilator jest również w stanie wypisać bardziej pomocne komunikaty o błędach, jeśli wie, jakich typów oczekuje funkcja.

Jeśli chcesz, żeby funkcja przyjmowała wiele parametrów, rozdziel kolejne deklaracje parametrów przecinkami, jak poniżej:

Plik: src/main.rs

fn main() {
    print_labeled_measurement(5, 'h');
}

fn print_labeled_measurement(value: i32, unit_label: char) {
    println!("Wynik pomiaru: {value}{unit_label}");
}

W tym przykładzie stworzyliśmy funkcję print_labeled_measurement z dwoma parametrami. Pierwszy parametr ma nazwę value i typ i32. Drugi jest nazwany unit_label i jest typu char. Funkcja drukuje tekst zawierający wartości zarówno value jak i unit_label.

Spróbujmy uruchomić ten kod. Otwórz plik src/main.rs w twoim projekcie functions i zastąp jego zawartość kodem z powyższego przykładu. Uruchom program poleceniem cargo run:

$ cargo run
   Compiling functions v0.1.0 (file:///projects/functions)
    Finished dev [unoptimized + debuginfo] target(s) in 0.31s
     Running `target/debug/functions`
Wynik pomiaru: 5h

Ponieważ wywołaliśmy tę funkcję z argumentem 5 jako wartość dla value oraz 'h' jako wartość dla unit_label, program wypisał właśnie te wartości.

Instrukcje i wyrażenia

Ciało funkcji jest składa sie z serii instrukcji (statements) i opcjonalnie jest zakończone wyrażeniem (expression). Jak dotąd analizowaliśmy jedynie funkcje bez końcowego wyrażenia, jednakże widziałeś już wyrażenia będące częścią instrukcji. Ponieważ Rust jest językiem opartym o wyrażenia, ważne jest, aby zrozumieć różnicę między tymi dwoma. Podobne rozróżnienie nie występuje w innych językach, więc przyjrzyjmy się teraz instrukcjom i wyrażeniom oraz jak różnice między nimi wpływają na postać funkcji.

• Instrukcje to polecenia wykonania jakichś akcji; nie zwracają one wartości.
• Wyrażenia zaś rozwijają się do wartości zwracanej. Spójrzmy na przykłady.

Tworzenie zmiennej i przypisanie do niej wartości z użyciem słowa kluczowego let jest instrukcją. W listingu 3-1, let y = 6; to instrukcja.

Plik: src/main.rs

fn main() {
    let y = 6;
}

Listing 3-1: Deklaracja funkcji main zawierającej jedną instrukcję

Definicje funkcji są również instrukcjami; cały powyższy przykład jest instrukcją sam w sobie.

Instrukcje nie mają wartości zwracanej. To znaczy, że nie możesz przypisać instrukcji let do innej zmiennej, tak jak poniższy kod próbuje zrobić; Rust zwróci błąd:

Plik: src/main.rs

fn main() {
    let x = (let y = 6);
}

Po uruchomieniu tego programu dostaniesz taki błąd:

$ cargo run
   Compiling functions v0.1.0 (file:///projects/functions)
error: expected expression, found `let` statement
 --> src/main.rs:2:14
  |
2 |     let x = (let y = 6);
  |              ^^^

error: expected expression, found statement (`let`)
 --> src/main.rs:2:14
  |
2 |     let x = (let y = 6);
  |              ^^^^^^^^^
  |
  = note: variable declaration using `let` is a statement

error[E0658]: `let` expressions in this position are unstable
 --> src/main.rs:2:14
  |
2 |     let x = (let y = 6);
  |              ^^^^^^^^^
  |
  = note: see issue #53667 <https://github.com/rust-lang/rust/issues/53667> for more information

warning: unnecessary parentheses around assigned value
 --> src/main.rs:2:13
  |
2 |     let x = (let y = 6);
  |             ^         ^
  |
  = note: `#[warn(unused_parens)]` on by default
help: remove these parentheses
  |
2 -     let x = (let y = 6);
2 +     let x = let y = 6;
  |

For more information about this error, try `rustc --explain E0658`.
warning: `functions` (bin "functions") generated 1 warning
error: could not compile `functions` due to 3 previous errors; 1 warning emitted

Instrukcja let y = 6 nie zwraca żadnej wartości, więc nie ma nic, co moglibyśmy przypisać do x. Tym Rust różni się od innych języków, takich jak C lub Ruby, w których operacja przypisania zwraca wartość tego przypisania. W tych językach można napisać x = y = 6 i zarówno x i y będą miały wartość 6; w Ruście tak się jednak nie stanie.

Wyrażenia rozwijają się do pewnej wartości i zaraz po instrukcjach stanowią większość kodu, jaki napiszesz w Ruście. Rozważmy prostą operację matematyczną, taką jak 5 + 6, która to jest wyrażeniem rozwijającym się do wartości 11. Wyrażenia mogą być częścią instrukcji: w listingu 3-1 liczba 6 w instrukcji let y = 6; jest wyrażeniem, które rozwija się do wartości 6. Wywołanie funkcji jest wyrażeniem. Wywołanie makra jest wyrażeniem. Blok, który tworzymy za pomocą nawiasów klamrowych dla zdefiniowania nowego zasięgu, również jest wyrażeniem, na przykład:

Plik: src/main.rs

fn main() {
    let y = {
        let x = 3;
        x + 1
    };

    println!("Wartość y wynosi: {y}");
}

To wyrażenie:

{
    let x = 3;
    x + 1
}

jest blokiem, który rozwija się do wartości 4. Ta wartość w ramach instrukcji let wpisywana jest do y. Zwróć uwagę na końcową linię x + 1 bez średnika, która różni się od większości linii, jakie widziałeś do tej pory. Wyrażenia nie kończą się średnikiem. Jeśli dodasz średnik na końcu wyrażenia, zmienisz je w instrukcję, która nie będzie rozwijać się do żadnej wartości. Pamiętaj o tym, gdy będziesz zagłębiać się w zagadnienie wartości zwracanych z funkcji i wyrażeń w kolejnej sekcji.

Funkcje zwracające wartość

Funkcje mogą zwracać wartości do miejsca w kodzie, gdzie zostały wywołane. Wartości zwracanej z funkcji nie nadajemy nazwy, a jedynie deklarujemy jej typ po strzałce (->). W Ruście wartość zwracana z funkcji jest równoważna wartości ostatniego wyrażenia z bloku ciała funkcji. Możesz też użyć instrukcji wcześniejszego wyjścia z funkcji poprzez użycie słowa kluczowego return, jednak większość funkcji zwraca niejawnie ostatnie wyrażenie. Poniżej przykład funkcji zwracającej wartość:

Plik: src/main.rs

fn five() -> i32 {
    5
}

fn main() {
    let x = five();

    println!("Wartość x wynosi: {x}");
}

W funkcji five nie ma żadnych wywołań funkcji, makr, ani nawet instrukcji let

• tylko sama liczba 5. Jest to całkowicie poprawna funkcja w Ruście. Zauważ, że typ zwracany z funkcji jest również zdefiniowany, jako -> i32. Spróbuj uruchomić ten kod; rezultat powinien wyglądać tak:

$ cargo run
   Compiling functions v0.1.0 (file:///projects/functions)
    Finished dev [unoptimized + debuginfo] target(s) in 0.30s
     Running `target/debug/functions`
Wartość x wynosi: 5

W funkcji five 5 jest wartością zwracaną, dlatego też typ wartości zwracanej to i32. Przyjrzyjmy się temu bliżej. Są tu dwa istotne fragmenty: pierwszy, linia let x = five(); pokazuje, że używamy wartości zwracanej z funkcji five do zainicjalizowania zmiennej. Ponieważ funkcja five zwraca 5, to linia ta jest równoważna poniższej:

#![allow(unused)]
fn main() {
let x = 5;
}

Druga rzecz, to postać funkcji five, która nie przyjmuje żadnych parametrów i określa typ zwracany, ale jej ciało to samotne 5 bez średnika, ponieważ jest to wyrażenie, którego wartość chcemy zwrócić.

Spójrzmy na kolejny przykład:

Plik: src/main.rs

fn main() {
    let x = plus_one(5);

    println!("Wartość x wynosi: {x}");
}

fn plus_one(x: i32) -> i32 {
    x + 1
}

Po uruchomieniu tego kodu na ekranie zostanie wypisane Wartość x wynosi: 6. Jednak gdybyśmy dopisali średnik po linii zawierającej x + 1, zmienilibyśmy wyrażenie w instrukcję i Rust zgłosiłby błąd.

Plik: src/main.rs

fn main() {
    let x = plus_one(5);

    println!("Wartość x wynosi: {x}");
}

fn plus_one(x: i32) -> i32 {
    x + 1;
}

Próba kompilacji poskutkuje następującym błędem:

$ cargo run
   Compiling functions v0.1.0 (file:///projects/functions)
error[E0308]: mismatched types
 --> src/main.rs:7:24
  |
7 | fn plus_one(x: i32) -> i32 {
  |    --------            ^^^ expected `i32`, found `()`
  |    |
  |    implicitly returns `()` as its body has no tail or `return` expression
8 |     x + 1;
  |          - help: remove this semicolon to return this value

For more information about this error, try `rustc --explain E0308`.
error: could not compile `functions` due to previous error

Główny fragment wiadomości o błędzie, mismatched types, czyli niezgodność typów, informuje o podstawowym problemie w tym kodzie. Definicja funkcji plus_one określa typ zwracany jako i32, jednak instrukcje nie rozwijają się do żadnej wartości, i wartość zwrócona z funkcji przyjmuje postać (), czyli pustej krotki. Jest to sprzeczne z definicją funkcji i powoduje błąd. W komunikacie błędu Rust podaje przypuszczalne rozwiązanie tego problemu: sugeruje, aby usunąć średnik z końca linii, co naprawi błąd kompilacji.